'Gerçekten Hastaydı:' Kişilik Bozukluğu Görüşmeleri Sırasında Ahlaki Değerlendirmeleri Yönetmek

"'Gerçekten Hastaydı:' Kişilik Bozukluğu Görüşmeleri Sırasında Ahlaki Değerlendirmeleri Yönetmek", Maarit Lehtinen, Temsili görseller (Ref.)

          "Psikiyatri, tıp ve ahlak arasında sıkışmış ve çarpık bir kurumdur […]" —Jörg Bergmann (1992)

Özet... Ahlaki yönler psikiyatrik değerlendirmeyle yakından ilişkilidir. Kişilik bozuklukları, özellikle, tanı süreci sosyal normlara aykırı davranışları sorgulamayı içerdiğinden ahlaki olarak yüklü bir kategori oluşturur. Sonuç olarak, bu konular hakkında görüşme yapılması hastalar için yüz tehdit edici olabilir. Ancak, psikiyatrik yüz yüze etkileşimlerde ahlakın rolüne ilişkin çalışmalar nadirdir. Bu makale, iki Finlandiya psikiyatri polikliniğinde kişilik bozukluğu görüşmeleri sırasında hastaların ve hemşirelerin ahlaki konulara nasıl yöneldiklerini araştırmaktadır. Bu makale, görüşmeler sırasında farklı yönelimlerin nasıl devreye girdiğini ayırt etmek için Erving Goffman'ın çerçeve teorisini kullanır. Konuşma analizi, çalışmanın metodolojik temelini oluşturur. Kişilik bozukluğu görüşmelerinde, bilgi toplama, ahlaki ve günlük etkileşim çerçevelerini gözlemlemek mümkündür. Hemşireler, hastaların ahlaki düşüncelerini almada farklı yaklaşımlara sahiptir. Oldukça tarafsız bir yaklaşım sürdürebilirler, ancak hem meydan okuyan tonlar hem de daha destekleyici ve ilişkilendirici yanıtlar içeren durumlar da vardır. Ahlaki temaların gerçek hayatta nasıl tartışıldığını görünür kılmak, psikiyatri uygulamalarının nüanslı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

GİRİŞ...

       "Psikiyatri, tıp ve ahlak arasında sıkışmış ve çarpık bir kurumdur […]" —Jörg Bergmann (1992)

Ahlaki Düşünceler İçin Bir Arena Olarak Psikiyatrik Değerlendirme...

Luckmann'a (2002) göre ahlak, doğru ve yanlış hakkındaki bir dizi kavram, insanları anlık tatmin ve anlık durumsal taleplerin ötesine yönlendiren iyi yaşam hakkındaki kavramlar olarak tanımlanabilir. Luckmann, bu görüşlerin bireyden kaynaklanmadığını, ancak iletişimde öznelerarası olarak inşa edildiğini, karmaşık toplumsal süreçlerde seçildiğini, sürdürüldüğünü ve aktarıldığını iddia eder (Luckmann 2002:19).

Psikiyatrik değerlendirme sırasında, sürecin yalnızca normal davranış spektrumundan patolojik sapmaları teşhis etmek için standartlaştırılmış prosedürlere dayandığı iddialarına rağmen, ahlaki yönler de müzakere edilir (Bergmann 2016). Ahlaki yönelim hem hastalardan hem de profesyonellerden kaynaklanabilir. Bergmann (1992), psikiyatristlerin bir psikiyatri hastanesi için yapılan alım görüşmelerindeki sorularının ahlaki temelleri nasıl somutlaştırdığını göstermiştir. Hastaların semptomları hakkında dolaylı görüşme stratejileri ve eufemistik ifadeler kullanırlar; bu da psikiyatrik fenomenlerin takdir gerektirdiğini ve bu nedenle ahlaki olarak yüklü olduğunu ima eder. (....)

SONUÇLAR... 

Değerlendirme Görüşmelerinde Üç Çerçeve... 

Katılımcıların SCID-II görüşmeleri sırasında uyguladıkları üç çerçeve belirledim: bilgi toplama, ahlaki ve günlük etkileşim. Bu çerçeveler hem tartışma konularında hem de etkileşim biçiminde mevcuttur. Psikiyatrik değerlendirmedeki temel çerçeve, katılımcıların gerçekleştirmesi gereken görev olan bilgi toplamadır: hastanın psikiyatrik semptomlarını değerlendirmek için gereken bilgileri toplamak. Bu nedenle katılımcıların durumu yorumlamaları için yol gösterici ilke budur - birincil çerçeve. (Goffman 1974).

Ahlaki çerçeve, konuya yönelik bir değerlendirme yönelimi olması bakımından bilgi toplama çerçevesinden farklıdır. Ahlaki çerçeve, hastanın yüzünü tehdit altına sokar çünkü davranışlarının şüpheli olarak değerlendirilmesi ihtimali vardır. Aynı zamanda hastanın geçmişini gözden geçirdiği ve olaylardaki sorumluluğu üzerinde kafa yorduğu öz-yansıtıcı bir uygulama anlamına da gelebilir. (....)

TARTIŞMA... 

Bu çalışmayla, psikiyatri kurumlarındaki uygulamaların bir parçası olarak ahlakın yansımasına katkıda bulunmayı umuyorum. Verilerimde, ahlaki çağrışımların tekrar tekrar PD değerlendirmesinin bir parçası haline geldiği açıktır. Çoğu durumda, SCID-II sorularının ahlaki yönlerini açıkça ortaya koyanlar hastalardı. Bu anların nasıl ortaya çıktığını ve etkileşimde nasıl ele alındığını açıkladım. Çerçeve analizi, değerlendirmeler sırasında farklı yönelimleri ayırt etme yaklaşımımdı. Hemşirelerin ahlaki çerçeveye yaklaşımına özel bir odaklanmam vardı. Duruşlarını gözlemleyerek, uyguladıkları çerçeveleri analiz etmek mümkün oldu.

PD değerlendirmesindeki bu bulgular, Kurri'nin (2005) psikoterapideki gözlemleriyle tutarlıdır: ahlaki düzen, terapötik ortamlardaki katılımcılar arasında sürekli bir projedir. Ancak, bu ortamlar arasındaki farklılıkları değerlendirmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Psikoterapide ahlaki düzenin nasıl inşa edildiğine dair farkındalık, terapötik uygulamaları ve bunların derinlemesine etik değerlendirmesini geliştirmenin bir yolu olabilir (Kurri 2005). Aynısı psikiyatrik değerlendirme için de geçerlidir.

Bu araştırmadaki veriler küçüktür, bu nedenle bu bulguları aşırı genelleştirmemeye dikkat ediyorum. Ancak, sonuçların Peräkylä'nın (2023) gözlemleriyle tutarlı olması, hastaların ahlaki açıdan sorunlu olarak okunabilecek davranışlarına farklı yaklaşımlar sergilemesi dikkat çekicidir. Hastalar kendi davranışlarından bazı onaylamama durumları gösterebilirler. Bazıları ayrıca, örneğin eski benliklerine kıyasla değişiklikler ifade ederek veya aracısız konuşma kullanarak sorunlu davranışlarından uzaklaştılar. Bu, onların kendilerini davranıştan daha az sorumlu olarak sunmalarını sağladı.

Psikoterapide, etkensiz konuşma için müdahalelerin başarısı hastanın yüzünü kurtarmaya bağlıdır: hasta çok hızlı bir şekilde sorumlu bir pozisyona zorlanırsa, davranışları için nedenler bulur ve düşünceli bir duruma geçemez (Kurri 2005). Etkisiz konuşmadan daha etkenli bir pozisyona geçmenin takdir yetkisi ve hastanın ilerleme hızına saygı gerektirdiği anlaşılıyor. Bu, psikiyatrik değerlendirmede de dikkate alınmaya değer bir bakış açısı olabilir: Düz ve zorlayıcı bir görüşme tarzı, hastanın etkenli pozisyonunu kolaylaştırmak için çok sert olabilir. Değerlendirme aşamasında, hassas konularla uğraşırken hastanın yüzünü nasıl koruyacağınızı düşünmek, davranışlarının potansiyel olarak sorunlu yönleriyle yavaşça yüzleşmelerine yardımcı olmak faydalı olabilir. Bunu yapmamak, Ford ve diğerlerinin (2020) belirttiği gibi, hastaların bazı zorlayıcı konuları bildirmemesine neden olabilir.

Başka bir açıdan, bir olay veya davranış hakkında dikkatli ve ihtiyatlı bir şekilde konuşmak, konuşmacının bunu hassas ve ahlaki açıdan şüpheli bir konu olarak ele aldığı anlamına gelir (Bergmann 2016). Psikiyatrik görüşmelerde ihtiyatlı formülasyonların alıcıları, bunları deneyimlerini paylaşmaları için düşünceli ve sempatik davetler olarak görebilirler, ancak bazen ihtiyatlı, eufemistik ifadeleri ahlaki bir anlam taşıdığı şeklinde yorumlarlarsa olumsuz tepkiler ortaya çıkabilir (Bergmann 2016). Bu nedenle, püf noktası, bir yandan itibar kurtarma uygulamaları ile diğer yandan şeffaflık ve doğrudanlık arasında bir denge kurmaktır. Gereken ihtiyat derecesi muhtemelen her uygulayıcı-hasta dinamiğine özgüdür.

Bu makaledeki alıntılar, hemşirelerin hastaların ahlaki çerçeveye yönelimini yönetmelerinin farklı yollarını göstermektedir. Bu analize dayanarak, görüşmeciye bu anlara nasıl yaklaşması gerektiği konusunda ideal bir kılavuz sunamam. Ancak, ideal uygulamayı tanımlamanın bir yolunun, her hastaya ve duruma duyarlı olan farklı çerçevelerin ustaca kullanılması olduğunu öne sürüyorum. Görüşme sırasında bir miktar tarafsızlık kesinlikle faydalıdır. 1. Örnekte tanımladığım makbuz, normal bir bilgi toplama çerçevesini temsil eder. Tarafsızlık, büyük olasılıkla görevin sorunsuz bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur ve hastanın yüzüne yönelik tehdidin büyütülmesini önler.

Belki de bazen, örneğin hastanın yanıtındaki belirsizlikleri açıklığa kavuşturmak için bazı meydan okumalar da yararlı olabilir. Ancak, 2. ve 3. Örnekteki uygulamaların bu stratejinin en iyi kullanımı olduğuna ikna olmadım. Örneğin, hemşire (2. Örnekte) arasından seçim yapabileceği iki seçeneği karşılaştırdığında, diğeri açıkça tercih edildiğinde, hasta hemşireyle aynı fikirde oldu ve onun kullandığı ifadeyi benimsedi ("herkes sorumluluk almalıdır"). Bu vakadaki hemşirenin yaklaşımı, hastanın konuyu kendi terimleriyle düşünmesini engellemiş olabilir. Ahlaki çerçeveyi oluşturmanın oldukça hassas bir iş olduğunu düşünüyorum.

Psikiyatri ortamlarında yetenekli görüşmelerin hastanın yüz çalışmasını da desteklemeyi gerektirdiğini düşünüyorum. 4. alıntı hasta ile olumlu bir bağlılığı göstermektedir. Günlük etkileşimin tipik özelliği olan bu tür bir bağlılık, doğal ve anlaşılır bir etkileşim kurmak için gereklidir. Ek olarak, hastanın yüzünü desteklemek iyi bir çalışma ittifakı için çok önemli olabilir. Yetenekli görüşmeci, klinik görevin ilerlemesini engellemeyecek ölçüde günlük etkileşim çerçevesini dahil eder.

Goffman (1955), farklı çerçevelerde olduğu gibi, belirli yüz çalışması stratejilerinin her kültüre özgü olduğunu ve o kültürü önemli şekillerde tanımladığını ileri sürmüştür. Bu nedenle psikiyatri kurumlarındaki yüz çalışması uygulamaları üzerinde düşünmek ilgi çekicidir. Normal kaçınma stratejilerinin psikiyatrik bir bağlamda uygulanması zor görünmektedir. Genellikle insanlar tehdit edici durumlara katılmaktan kaçınmaya ve zor konulardan uzak durmaya çalışırlar (Goffman 1955). Ayrıca, insanlar genellikle başkalarına karşı nezaket ve ihtiyat gösterirler ve yaptıkları olumlu iddiaları utandırabilecek gerçekleri söylemezler (Goffman 1955). Psikiyatrik değerlendirmede ise tam tersine zor konular görüşmenin temel bir parçasıdır. Görüşmeciler, katılımcının sorunlu olarak gördüğü gerçekler hakkında daha fazla ayrıntı isteyebilirler. 2. alıntı bu olguyu göstermektedir: hasta belirsiz ve edilgen bir dil kullanır, ancak hemşire daha fazla ayrıntı istemeye devam eder. Günlük konuşmalar genellikle bu şekilde organize edilmez. Bu nedenle, psikiyatrik değerlendirmede hastalar çoğunlukla düzeltici bir süreçle baş başa bırakılırlar: cevaplarının yaratabileceği çıkarımları yeniden tanımlamaya çalışarak durumun yüzlerindeki zararlı etkileri düzeltmeye çalışabilirler.

Değerlendirme aşamasında, hastalar sorunlarını zaten işliyor ve psikiyatrik bağlamda kimliklerini oluşturuyorlar; kişiler olarak nasıl göründükleri, hayatlarında bir şekilde başarısız olup olmadıkları vb. Hastaların bu konuların anlamı üzerinde düşünmek için zamanları ve alanları yoksa, görüşmeciler hasta için önemli olan bir konuyu kayıtsızlık veya reddetmeyle ele alabilirler. Belki de ruh sağlığı profesyonellerinin iyi bir çalışma ittifakını sürdürmek için bir dereceye kadar ahlaki tartışmalara girmeleri gerekir. Goffman (1974:503), insanların konuşmayı yalnızca bilgi alışverişinde bulunmak için değil, aynı zamanda kendileri için aradıkları onay ve sempatiyi haklı çıkarmak için kullandıklarını belirtmiştir. Sert bir öz yargıdan sonra hiçbir şey söylememek güçlü bir etkileşimli eylem olabilir. Hastaların kimliği etrafındaki bu hassasiyet, uygulayıcıların akılda tutması gereken kritik bir noktadır.

TEŞEKKÜRLER.. Çalışma için kayıt altına alınmayı kabul eden tüm hastalara ve profesyonellere minnettarım. Ayrıca, süreç boyunca değerli yorumları için Anssi Peräkylä, Liisa Voutilainen, veri oturumlarının üyeleri ve iki anonim değerlendiriciye teşekkür ediyorum.

------

Yazar: Maarit Lehtinen (Maarit Lehtinen, Finlandiya Helsinki Üniversitesi'nde psikolog ve sosyal bilimler alanında doktora araştırmacısıdır. Tezinin konusu, kişilik bozukluğu görüşmelerinde etkileşimsel fenomenlerdir ve konuşma analizi çalışmalarının ana yöntemidir. Tez, Profesör Anssi Peräkylä liderliğindeki Facing Narcissism projesiyle ilişkilidir. Lehtinen ayrıca şu anda alkol kullanım bozukluğu için psikedelik destekli terapinin klinik denemesinde terapist olarak çalışmaktadır. İlgi alanları arasında terapötik etkileşim, somutlaştırılmış tedavi yöntemleri, ruh sağlığı üzerine sosyolojik perspektifler ve değişmiş bilinç durumları yer almaktadır.)

Referans: “It Was Really Sick:” Managing Moral Evaluations during Personality Disorder Interviews

by Maarit Lehtinen,09 May 2024, ET:26.04.2025

NOT : Yabancı sitelerden alınan haber, makale gibi yabancı dillerin Türkçe çevirilerinde hatalar olabilir. Gerçek çevirileri öğrenmek için kaynaklarına gidip okuyabilirsiniz..

✔Türkiye'de Deli Author by Ertuğrul Yıldırım 🙂💓