Psikolojik gevezelikte mi kayboldunuz? Gerçek Zihinsel Berraklık İçin Jargonları Aşmak

"Psiko-gevezelikte mi kayboldunuz? Gerçek Zihinsel Berraklık İçin Jargonları Aşmak", Mat Costanzo, Temsili görseller (MIA)

                "....1970'lerde psikiyatristler, o zamanlar yoksun oldukları tıp camiasının saygısını kazanmak için, akıl sağlığını ve tedaviyi, diğer tıbbi disiplinlerle uyumlu hale getirmek için yeniden çerçevelendirdiler. DSM-III'ün yazılması, akıl hastalığı için daha tıbbi bir çerçeve oluşturma ihtiyacından ziyade, diğer doktor türlerinden saygı görme arzusuyla yönlendirildi."

Psikoloji, ruh sağlığı ve iyileşme genellikle aşırı resmi bir dille tartışılır ve bu da iyileşme sürecini karmaşık ve korkutucu hale getirir. Bu, insanların iyileşme yeteneklerine inanmalarını engelleyebilir. Ancak jargonun altında, çoğu ruh sağlığı zorluğunu etkili bir şekilde ele alabilen basit bir yaklaşım yatar. Bazı nörolojik ve genetik rahatsızlıklar mevcut olsa da, bunlar genellikle varsayıldığından daha az yaygındır. Bu rahatsızlıklar bile bu yaklaşımın değiştirilmiş bir versiyonuyla yönetilebilir ve hafifletilebilir.

Klinik olarak konuşursak, erken çocukluk travması sıklıkla güvensiz bağlanma stillerine ve uyumsuz hayatta kalma stratejilerine yol açar. Bu stratejiler yararlılıklarının ötesinde devam eder ve zihinsel sağlık mücadelelerine dönüşür. Bir kez -depresyon veya anksiyete gibi- bozukluklar olarak etiketlendiğinde bu mücadeleler bir bireyin kontrolünün ötesinde görünebilir ve yalnızca bilimsel müdahaleye ayrılmış olabilir. Karmaşık isimleriyle sayısız tanı, tedavi tekniği ve teori, sezgisel fikirleri gelişmiş bilimin gizemli alanına yerleştirir. Bu, eğitimsizlerin zorlukları ve bunlarla nasıl başa çıkacakları konusunda kendi anlayışlarını geliştirmelerinin hiçbir işi olmadığı izlenimini yaratabilir.

Ancak gerçek şu ki, '1970'lerde psikiyatristler, o zamanlar yoksun oldukları tıp camiasının saygısını kazanmak için, akıl sağlığını ve tedaviyi diğer tıbbi disiplinlerle uyumlu hale getirmek için yeniden çerçevelendirdiler. DSM-III'ün yazılması, akıl hastalığı için daha tıbbi bir çerçeve oluşturma ihtiyacından ziyade, diğer doktor türlerinden saygı görme arzusuyla yönlendirildi.' Bu, Robert Whitaker'ın Amerika'da Deli (Mad in America) kitabında ortaya konmuştur. Bunun bize söylediği şey, akıl sağlığı ve iyileşmeyi çevreleyen karmaşıklıktan korkmamanız gerektiğidir. İyileşmek için profesyonel yardıma bile ihtiyacınız olmayabilir ve bunu yapmak için aşağıda güvenilir bir yöntem açıklayacağım.

Kritik Bir İkaz...

Bu, terapi ve ilaçların değersiz olduğunu öne sürmek anlamına gelmez. İlaçlar kırık bir kemiğe destek gibidir -semptomları azaltabilir ancak nadiren sizi tam sağlığınıza kavuşturur. Terapi, eğer bunu kendi başınıza yapmakta zorlanıyorsanız, semptomlarınız ve biçimlendirici deneyimleriniz arasındaki bağlantıyı anlamanıza yardımcı olabilir. Bir terapist, sorunlu düşünceleri ve davranışları belirleme, duyguları yeniden işleme ve eski, zararlı inançları daha sağlıklı olanlarla değiştirme çabasını kolaylaştırabilir. Yine de, en önemli çalışma terapi seansları dışında gerçekleşir -bu genellikle göz ardı edilen bir şeydir. Birçok insan, değişimin seanslar arasında kişisel çabadan ziyade yalnızca seanslardan gelmesini bekledikleri için terapiyle mücadele eder.

İyileşmenin ilk adımı, çocukluk ihmalinin, kötü muamelenin veya daha az yaygın olarak daha sonraki travmanın, o sırada yararlı olsa da yetişkinlikte engellere dönüşen başa çıkma mekanizmalarını benimsemenizi zorladığını anlamaktır. Bunu fark etmezseniz, bu eski stratejiler kalıcı ruh sağlığı sorunlarına dönüşebilir. Ancak, geçmiş deneyimlerinizi mevcut mücadelelerinizle ilişkilendirdiğinizde, bu inançları ortadan kaldırmaya başlayabilirsiniz. Tepkilerinizi gözlemleyerek ve geçerliliğini sorgulayarak, daha sağlıklı inançlar ve davranışlar için alan yaratırsınız. Her gün yeni, olumlu alışkanlıklar edinmek ve güçlendirici hikayenizi tutarlı bir şekilde yeniden anlatmak, sonunda eski kalıpların yerini alır. Bu süreci zor bulursanız, bir terapist bunu daha yönetilebilir hale getirmenize yardımcı olabilir.

Kişisel Yolculuğum...

Bunu ilk elden biliyorum. Çocukken hiperaktivitem okuldan atılmalara, alay konusu olmaya ve hatta aile içi çatışmalara yol açtı. Bu kronik reddedilme beni değersiz olduğuma ikna etti. 12 yaşıma geldiğimde gerçek benliğimi gizlemeyi ve sürekli olumsuz geri bildirimlerle mücadele etmek için kendi mükemmelliğime dair gizli bir inanç beslemeyi öğrendim. Bu, nispeten normal bir ergenlik dönemi geçirmeme yardımcı oldu ancak reddedilmekten korkmama neden oldu. Üniversiteden sonra güvensizliklerim yeniden yüzeye çıktı ve izolasyona ve madde bağımlılığına yol açtı. 25 yaşında hayatımın kontrolünü ele almam gerektiğini fark ettim.

Öncelikle, öz değer sorunlarımın kökenini belirledim: çocukluk deneyimlerim. Değersizliğime olan inancımın öğrenilmiş bir tepki olduğunu, bir gerçek olmadığını gördüm. Oradan, eski öz imajımı unutmaya ve onu daha sağlıklı bir imajla değiştirmeye başladım. Düşük öz değerimi ve sosyal kaygımı yenmek için kendimi kamusal alanlara açtım ve varsayımlarımı gözlemledim. İnsanların beni yargılamadığını fark ettim; kendi hayatlarına odaklanmışlardı. Kendime defalarca "Reddedilmiyorsun." diye hatırlattım. Küçük etkileşimler başlattım -saat sormak, kitaplar hakkında yorum yapmak- ve insanların olumsuz tepki verip vermediğini test ettim. Vermediler. Her olumlu deneyim yeni bir inancı pekiştirdi: Ben dışlanmış biri değildim. Yavaş yavaş özgüven kazandım, sohbetleri uzattım ve ilişkiler kurdum. Hata yaptığımda, sosyal becerileri öğrenmenin evrensel bir süreç olduğunu, değersizliğimin kanıtı olmadığını kendime hatırlattım.

Zamanla, eski inançlarım artık mantıklı gelmiyordu. Onları çürütecek çok fazla kanıt görmüştüm. Kırılmamıştım; yaralanmıştım. Değersiz değildim; yanlış anlaşılmıştım. Bunu rehabilitasyonum boyunca gözlemledim ve hikayemi o kadar sık yeniden çerçeveledim ki inkar etmek imkansız hale geldi. İyileşmem kolay değildi —tıpkı fiziksel rehabilitasyon gibi— ama kesinlikle mümkündü.

Sonra, reddedilmeme neden olan dürtüselliğe değindim. Burada, deneyimin sonucu değil, nörolojik bir sapmayla karşı karşıyaydım. Bunu geçmişimdeki bir nedene bağlamama gerek yoktu; sadece işi yapmam gerekiyordu. Beni anda kalmaya zorlayan denge egzersizleri yaptım. Zihnim dalıp gittiğinde tekrar odaklanarak tekrar ona kadar saydım. Sabrımı ve dikkatimi güçlendiren yavaş değişiklikleri —su soğutması gibi— gözlemledim.

Terapi ve Teknikler Süreci Genellikle Nasıl Aşırı Karmaşık Hale Getirir...

Klinik olarak, bilişsel davranışçı terapi (BDT /CBT "cognitive behavioral therapy"), diyalektik davranışçı terapi (DDT /DBT "dialectical behavioral therapy"), maruz bırakma terapisi, anlatı terapisi ve psikiyatrik rehabilitasyon tekniklerini uyguladım. Ancak başlangıçta tüm bu görünüşte gelişmiş stratejileri uygulamam gerektiği söylenmiş olsaydı, kendimi çaresiz hissedebilirdim. Eğer DEHB, güvensiz bağlanma, bozulmuş yukarıdan aşağıya kontrol, zayıflamış mezolimbik yollar, hiperaktif amigdala, çoklu kişilik bozuklukları ve madde kullanım bozukluğu gibi terimlerle karşı karşıya kalsaydım, iyileşmemin anahtarının yalnızca yüksek eğitimli profesyonellerde olduğuna inanabilirdim. Kendi irademi teslim edebilir, bu karmaşık bilimi kullanma konusunda güçsüz hissedebilirdim. Bunun yerine, kontrolüm dahilinde olan şeye odaklandım: işi yapmak.

Şifaya Giden Yol...

Şifa bir gizem değildir. Çoğu durumda, geçmiş deneyimler ile şimdiki mücadeleler arasındaki bağlantıyı fark etmekle başlar, ardından travmaya yanıt olarak oluşan zararlı inançları sistematik olarak çürütürsünüz. Bunu, küçük, ulaşılabilir zorluklar belirleyerek ve ilerledikçe bunları kademeli olarak geliştirerek; yeni, güçlendirici bir hikayeyi anlatırken (telling) ve tekrar anlatırken (retelling) eski inançları sürekli olarak geçersiz kılarak; ve düşüncenizi yeniden şekillendiren daha sağlıklı davranışlar uygulayarak başarırsınız. Dünya size saldırmak için orada değil ve siz doğuştan kusurlu değilsiniz. Siz sadece psikolojik yaralanmalardan kurtuluyorsunuz veya daha az yaygın olarak, sabır, çaba ve ısrarla -fiziksel yaralanmalardan kurtulmaya benzer şekilde- nörolojik bir farklılaşmaya uyum sağlıyorsunuz.

İyileşmek kolay değildir, ancak sizin için imkansız da değildir. Önemli olan, kırık bir beyinle veya değişmez bir kişilikle uğraşmadığınızı fark etmektir; artık size hizmet etmeyen hayatta kalma alışkanlıklarını unutuyorsunuz. Tıpkı diğer becerileri öğrenebileceğiniz gibi, uyum sağlama becerilerini de öğreniyorsunuz. Ve tutarlı bir çabayla, zihinsel refahınızı geri kazanabilirsiniz.

------

Yazar: Mat Costanzo (Zihinsel sağlık uzmanı ve kurtulan Mat Costanzo, sistemler ve kültür değişikliği konusunda uzmanlaşmıştır. NYCWELL'in akran yardım hattını (peer warmline) dönüştürdü, Pilgrim Psikiyatri Merkezi'nin iyileşme modeli değişimine öncülük etti ve NYC'nin Akran Eğitim Programını (Peer Training Program) oluşturdu. Ana konuşmacı ve danışman olan Costanzo, Psikiyatrik Rehabilitasyon ve Gelişim Psikolojisi (Psychiatric Rehabilitation and Developmental Psychology) alanlarında çift yüksek lisans derecesine sahiptir ve iyileşme modeli uygulaması konusunda danışmanlık yapmaktadır.)

Referans: Lost in Psychobabble? Cut Through the Jargon for Real Mental Clarity

By Mat Costanzo, April 8, 2025, ET:16.04.2025

(1)https://en.wikipedia.org/wiki/Psychobabble

SÖZLÜK: Psychobabble "Psikolojik gevezelik" (psikoloji (psychology) veya psikanaliz (psychoanalysis) ve "babble (gevezelik, boşboğazlık, boş laf etmek vb gibi)" kelimelerinin birleşimi), psikolojik jargon, moda sözcükler ve ezoterik dil kullanarak gerçeklik veya makullük izlenimi yaratan terapi konuşması veya yazısı için aşağılayıcı bir isimdir. Terim, konuşmacının veya yazarın psikolojik terimlerin doğru kullanımı için gerekli deneyim ve anlayıştan yoksun olduğunu ima eder. Ayrıca, konuşmanın içeriğinin sağduyudan ve iyi muhakemeden belirgin şekilde saptığını ima edebilir. Psikolojik jargonlarda sıkça duyulan bazı moda sözcükler, işletme yönetimi, motivasyon seminerleri, kişisel gelişim, halk psikolojisi ve popüler psikolojide yaygın olarak kullanılmaya başlandı. (...)" (1)

NOT : Yabancı sitelerden alınan haber, makale gibi yabancı dillerin Türkçe çevirilerinde hatalar olabilir. Gerçek çevirileri öğrenmek için kaynaklarına gidip okuyabilirsiniz..

✔Türkiye'de Deli Author by Ertuğrul Yıldırım 🙂💓